Je in een nieuw land écht thuis voelen: hoe lang duurt dat nou eigenlijk? En is het überhaupt wel mogelijk? Psycholoog op Afstand, een platform van psychologen dat online therapie verzorgt, helpt Nederlanders in het buitenland met de typische struggles die bij een emigratie horen, zoals ‘wennen’. Niek Rosens, gz-psycholoog en oprichter van Psycholoog op Afstand, beantwoordt de vijf meestgestelde vragen over wennen in het buitenland.
1. Hoe lang duurt het voordat je gewend bent aan een nieuwe woonplek in een ander land?
Het liefst plakken we er een tijdlijn op, maar de praktijk is daarvoor te weerbarstig. Hoe lang het duurt voordat je aan je nieuwe woonplek gewend bent verschilt per persoon en per land. En het heeft ook alles te maken met je unieke, persoonlijke omstandigheden. “Ik voel me volledig geïntegreerd en thuis na anderhalf jaar,” zegt iemand op Reddit over het onderwerp – een hoopgevend bericht. Maar een andere Reddit-gebruiker kostte het maar liefst acht jaar, alhoewel hij wel aangeeft zich “nu meer thuis te voelen dan in [zijn] land van herkomst.”[1]
Het strookt met zowel onderzoek als de dagelijkse praktijk bij Psycholoog op Afstand. “In het eerste half jaar voelt vrijwel niemand zich echt thuis,” zegt Niek. “Pas in de twee tot vijf jaar daarna beginnen expats langzaamaan hun hun plek te vinden.” Dat is langer dan de meeste mensen denken. Maak je dus niet druk als je je na een jaar – of zelfs twee – ‘nog steeds’ niet thuis voelt – “zeker niet als je de emigratie combineert met andere grote veranderingen in je leven, zoals kinderen, een carrièreswitch of pensionering,” vult Niek aan.
Welke dingen missen geëmigreerde Nederlanders het meest?
Wennen aan een nieuwe woonplek is lastig als je continu verlangt naar dingen die er op deze plek niet zijn. Wat we zoal missen?[2]
- typisch Nederlands eten, zoals (heb je even?) haring, kroket, frikadel, patatje oorlog, rookworst, kaas, ontbijtkoek, beschuit, brood, hagelslag, Calvé-pindakaas, stroopwafels, drop, andijviestamppot en boerenkool met worst
- bepaalde organisaties en bedrijven, zoals HEMA, Albert Heijn en (jawel) de NS – en hoe goed georganiseerd die eigenlijk zijn
- wat we met elkaar gemeen hebben, zoals de Nederlandse recht-voor-z’n-raap-mentaliteit en kneuterigheid
- je eigen taal kunnen spreken, inclusief typisch Nederlandse spreekwoorden en gezegden die niet te vertalen zijn
- fietsen, zelfs als het regent
- Nederlandse feestdagen, zoals Koningsdag en Sinterklaas
Hoe kan je het beste wennen aan je nieuwe woonplek?
Natuurlijk kan je het gewenningsproces wel een handje helpen. Dit zijn de tips van expatpsycholoog Niek:
- Bouw nieuwe routines op: routines verminderen niet alleen de emigratiestress, maar geven ook stabiliteit en daarmee een thuisgevoel. Altijd op dezelfde plek koffie drinken, bijvoorbeeld, of een vast rondje met de hond wandelen. “Behoud je eigen identiteit door kleine gewoonten of rituelen die je in Nederland had een nieuwe invulling te geven.”
- Wees nieuwsgierig naar de nieuwe cultuur: leer de taal, verdiep je in lokale tradities of bezoek eens een cultureel evenement. Probeer de verschillen met Nederland vervolgens simpelweg te accepteren. Je hoeft niet alles te begrijpen of leuk te vinden.
- Stel je verwachtingen bij: “Accepteer dat wennen tijd kost en vaak in fases verloopt.” Het is normaal als je soms ineens overvallen wordt door heimwee of eenzaamheid. Het maakt allemaal deel uit van het proces.
Mijn partner was snel aan onze nieuwe woonplaats gewend, maar ik niet. Hoe ga ik daarmee om?
De één pakt z’n koffer uit en is ‘thuis’, de ander vindt maar moeilijk zijn of haar draai. Het komt veel voor dat koppels niet met dezelfde snelheid ‘acclimatiseren’. Als ‘achterblijver’ kun je je dan best alleen of onbegrepen voelen. Niek, die ook relatietherapeuten in zijn team heeft, zegt erover:
- Erken je eigen tempo: “Iedereen verwerk verandering op zijn of haar eigen manier.” Er is dus niets mis met jou als je niet zo snel went als je partner. Jouw proces is jouw proces. Je mag je zonder schuldgevoel af en toe rot voelen.
- Communiceer: blijf erover praten, zegt Niek: “Bijvoorbeeld: ‘Ik merk dat het bij mij langer duurt, dat maakt me soms onzeker.’”
- Zoek gemeenschappelijke delers: ga iets doen wat jullie allebei leuk vinden. Zo creëer je momenten waarop jullie samen genieten. Dat zorgt ervoor dat je niet constant jouw (negatieve) gevoelens en ervaringen met die van je partner vergelijkt.
- Voorkom isolement: leun niet alleen op je partner. “Geef jezelf de kans je eigen ritme en netwerk te vinden, los van je partner.”
Wat als ik maar niet kan wennen? Ook niet na maanden of jaren?
Je zal niet de eerste zijn die zich na jaren in het buitenland nog steeds niet volledig thuis voelt. “Ik ben hier elf jaar en hoewel ik volledig geïntegreerd ben, voel ik me eerlijk gezegd niet helemaal thuis. Ik denk niet dat ik dat ooit zal doen,” aldus weer zo’n Reddit-gebruiker. “Over het algemeen voelt het een beetje alsof nergens mijn thuis is,” vult iemand anders aan.[3] Onderzoek toont inderdaad aan dat je je niet noodzakelijkerwijs meer thuis gaat voelen in een ander land als je er langer woont.[4] Wellicht heelt tijd dus niet alle wonden. Maar is dat echt zo erg?
Nieuwe culturele identiteit
Als je in Nederland opgroeit en vervolgens langdurig in een ander land verblijft, is het logisch dat jouw cultuur en soort mix van beide landen wordt. “Je krijgt als het ware een nieuwe identiteit, een third culture, die nooit helemaal zal passen bij het land waar je bent gaan wonen, maar ook niet meer bij Nederland,” legt Niek uit. Maar de vraag is of dat een probleem is. “Vaak helpt het om het idee los te laten dat er maar één thuis is. Meerdere plaatsen kunnen een thuisgevoel geven.”
Blijven of remigreren?
Nooit honderd procent kunnen wennen hoeft je geluk dus niet in de weg te staan. Dat is precies de reden waarom zoveel Nederlanders in het buitenland geen haar op hun hoofd hebben die denkt aan terugkeren, ondanks dat deze Nederlanders zich wellicht niet helemaal thuis voelen. Remigreren naar Nederland is mentaal gezien ook niet altijd even makkelijk, alhoewel het voor een enkeling uiteindelijk toch de enige optie is.
Hulp bij wennen na emigratie
Moeite met wennen is een uitstekende reden om de hulp van een psycholoog in te schakelen. De expatpsychologen van Psycholoog op Afstand wonen zelf ook in het buitenland – of hebben dat gedaan – en weten dus precies hoe je je voelt. Het behandelplan is altijd op maat gemaakt en kan bestaan uit:
- concrete huiswerkopdrachten om het gewenningsproces te bevorderen
- hulp bij acceptatie dat het in het nieuwe land nu eenmaal anders is
- mentale ondersteuning bij identiteitsvorming, heimwee en eenzaamheid
- hulp bij beslissen over blijven of terugkeren naar Nederland
Via de website van Psycholoog op Afstand vind je meer informatie over het team van psychologen en hun expertises, en maak je eenvoudig een afspraak voor een vrijblijvende en kosteloze online kennismaking.
Bronnen
[1] Voor de Reddit-thread over dit onderwerp, zie: reddit.com/r/expats.
[2] DutchNews. (8 december 2018). ‘What do Dutch expats miss most abroad?’ DutchNews, via: dutchnews.nl; C. Simons e.d. (29 juni 2016). ‘Nederlanders in het buitenland vertellen wat ze het meeste missen aan Nederland’. Vice, via: vice.com; De Holland Winkel. (z.d.). ‘Heimwee eten: 10 dingen die Nederlanders het meest missen in het buitenland’. De Holland Winkel, via: hollandwinkel.nl.
[3] Voor de Reddit-thread over dit onderwerp, zie: reddit.com/r/expats.
[4] J.P. Sol e.a. (18 september 2023). ‘Is duration of residence a proxy for acculturation?’ Scandinavian Journal of Public Health 52(7), p. 884-892.
